مهمترین عوارض قرص کلسیم

عوارض قرص کلسیم را می شناسید؟ همان قدر که کلسیم برای بدن مفید است زیاد شدن آن می تواند خطرناک باشد. بدن انسان برای عملکرد درست و اصولی خود به مواد مغذی متفاوتی احتیاج دارد. کلسیم یک ماده مغذی ضروری برای بدن است. کلسیم دارای نقش‌های بسیار زیادی در بدن شما است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توانیم به وجود کلسیم در استخوان‌ها و دندان‌ها اشاره کنیم. 

استخوان‌ها و دندان‌های شما بیش از ۹۹ درصد کلسیم بدن را در دسترس دارند. در صورتی که میزان کلسیم در بدن شما کاهش پیدا کند ممکن است با عوارض و اختلالاتی در استخوان‌ها و دندان‌های خود رو به رو شوید. این شرایط حتی می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان در شما شود. کلسیم در بسیاری از مواد خوراکی و غذایی یافت می‌شود. لبنیات یکی از منابع سرشار از کلسیم هستند. نکته‌ای که در این مورد اهمیت دارد این است که میزان کلسیم در بدن با افزایش سن کاهش می‌یابد و جذب آن نیز کاهش می‌یابد. مصرف کلسیم می‌تواند به بازسازی و قوی ماندن استخوان‌ها کمک کند. همچنین قلب، اعصاب و سیستم انعقاد خون نیز به کلسیم نیاز دارند.

اگرچه بهترین راه برای دریافت کلسیم مورد نیاز بدن رژیم غذایی است، اما به دلایل مختلفی ممکن است افراد نیاز به استفاده از مکمل‌های کلسیم داشته باشند. از گروه‌هایی که در معرض خطر کمبود کلسیم قرار دارند و بسیاری از آن‌ها نیاز به استفاده از مکمل‌های کلسیم دارند می‌توان به کودکان و بزرگسالان بالای ۵۰ سال اشاره کرد. این افراد می توانند از قرص کلسیم برای رفع نیاز خود استفاده کنند. عوارض قرص کلسیم با این حال اگر بیش از حد استفاده شود شرایط را بد تر می کند.

میزان کلسیم مورد نیاز بدن چقدر است؟

میزان کلسیم مورد نیاز بدن شما با توجه به مواردی مانند سن و جنسیت متفاوت است. مقدار  متوسط نیاز بدن به کلسیم مطابق زیر است.

• مردان ۱۹ تا ۵۰ ساله: ۱۰۰۰ میلی گرم در روز
• مردان ۵۱ تا ۷۰ سال: ۱۰۰۰ میلی گرم در روز
• مردان ۷۱ سال به بالا: ۱۲۰۰ میلی گرم
• زنان ۱۹ تا ۵۰ ساله: ۱۰۰۰میلی گرم
• زنان ۵۱ سال به بالا: ۱۲۰۰ میلی گرم

البته باید به این نکته توجه کنید که این مقدار‌ها صرفاً یک مقدار حدودی هستند که برای افراد در سلامت کامل در نظر گرفته می‌شوند. بنابراین بهترین کار این است که از پزشک متخصص خود بخواهید با بررسی شرایط‌های ویژه شما میزان کلسیم مورد نیاز شما را تخمین بزند. در غیر این صورت ممکن است با عوارض قرص کلسیم رو به رو شوید.
به علاوه تحقیقات نشان می‌دهند که برای بزرگسالان ۱۹ تا ۵۰ ساله مصرف کلسیم تا ۲۵۰۰ میلی گرم در روز و برای افراد ۵۱ سال به بالا مصرف کلسیم تا ۲۰۰۰ میلی گرم در روز می‌تواند بی‌خطر باشد.

چه کسانی ممکن است مجبور شوند از مکمل‌های کلسیم استفاده کنند؟

در صورتی که شما یک سبک زندگی ناسالم داشته باشید و از یک رژیم غذایی سالم و اصولی پیروی نکنید، این احتمال وجود دارد که دچار کمبود کلسیم شوید و مجبور شوید از مکمل‌های کلسیم استفاده کنید. در هر صورت در بعضی موارد نیز ممکن است رژیم غذایی خوبی داشته باشید، اما مجبور به استفاده از مکمل‌های کلسیم شوید. در زیر برخی از مهم‌ترین این شرایط را توضیح خواهیم داد.

۱- اگر شما از یک رژیم غذایی گیاهخواری استفاده می‌کنید، این احتمال با درصد بالایی وجود دارد که دچار کاهش کلسیم در بدن شوید.

۲- افرادی که عدم تحمل به لاکتوز دارند با محدودیت شدیدی در مصرف لبنیات رو به رو هستند. از آن جا که لبنیات یکی از منابع غنی کلسیم هستند با کاهش مصرف آن‌ها کلسیم دریافتی شما نیز بسیار کاهش خواهد یافت.

۳- مصرف برخی از مواد می‌تواند باعث کاهش جذب کلسیم و افزایش دفع آن شود. اگر در رژیم غذایی خود از مقادیر بسیار زیادی از پروتئین یا سدیم استفاده می‌کنید ممکن است مجبور شوید در رژیم غذایی خود تجدید نظر کنید و یا از مکمل‌های کلسیم استفاده کنید.

۴- اگر مدت زمان طولانی از دارو‌های کورتیکواستروئید استفاده کنید دچار کاهش ذخیره کلسیم در بدن خود خواهید شد و در برخی از موارد ممکن است پزشک شما استفاده از مکمل‌های کلسیم را ضروری بداند.

۵- در صورتی که از برخی از بیماری‌های گوارشی یا بیماری‌های روده مانند بیماری سلیاک رنج می‌برید، این امکان وجود دارد که بدن شما توانایی خود را در جذب و نگه داری کلسیم تا حدودی از دست داده باشد. ممکن است در این شرایط به استفاده از مکمل‌های کلسیم نیاز پیدا کنید.

انواع مکمل‌های کلسیم کدام‌ها هستند؟

مکمل‌های کلسیم دارای انواع مختلفی هستند. در هر نوع از مکمل‌های کلسیم مقادیر مختلفی از کلسیم عنصری وجود دارد. رایج‌ترین اشکال مکمل‌های کلسیم به صورت زیر هستند.
کربنات کلسیم (۴۰ درصد کلسیم عنصری)
سیترات کلسیم (۲۱٪ کلسیم عنصری)
کلسیم گلوکونات (۹٪ کلسیم عنصری)
لاکتات کلسیم (۱۳٪ کلسیم عنصری)
در بین انواع مکمل‌های کلسیم کربنات کلسیم ارزان‌ترین و اقتصادی‌ترین مکمل است و به همین دلیل در ایران اغلب به عنوان اولین انتخاب در نظر گرفته می‌شود.

مطلب پیشنهادی: ام اس چیست؟

چگونه مکمل کلسیم مناسب را انتخاب کنید؟

بهتر است برای مصرف مکمل‌های کلسیم زیر نظر پزشک باشید و از مکمل‌هایی که پزشک متخصص برای شما تجویز می‌کند استفاده کنید. در هر صورت برای انتخاب یک مکمل کلسیم مناسب باید به موارد زیر توجه کنید.

۱-مقدار کلسیم:

 در هر نوعی از مکمل‌های کلسیم درصد خاصی از کلسیم عنصری وجود دارد. بنابراین در هنگام انتخاب مکمل مناسب باید به این مسأله دقت کرد. اگر بدن شما از کمبود شدید کلسیم رنج می‌برد بهتر است از مکمل‌هایی با کلسیم عنصری بالاتر استفاده کنید و در غیر این صورت از مکمل‌های ضعیف‌تر انتخاب کنید. با این کار می توانید جلوی عوارض قرص کلسیم را تا حد زیادی بگیرید.

۲- تحمل‌پذیری:

بدن شما ممکن است به مکمل‌های مختلف پاسخ‌های مختلفی بدهد. به طور کلی کربنات کلسیم بیشترین یبوست را دارد. در هر صورت ممکن است مجبور شوید چندین نوع از مکمل‌های کلسیم را امتحان کنید تا بهترین آن‌ها را انتخاب کنید.

۳- هماهنگی با سایر دارو‌های مصرفی:

مکمل‌های کلسیم می‌توانند با بسیاری از دارو‌های تجویزی مختلف، از جمله دارو‌های فشار خون، هورمون‌های تیروئید مصنوعی، بیس فسفونات‌ها، آنتی بیوتیک‌ها و مسدود‌کننده‌های کانال کلسیم تداخل داشته باشند. در این زمان‌ها این که مکمل‌های تجویزی را زیر نظر پزشک مصرف کنید از اهمیت بیشتری نیز برخوردار می‌شود. بسته به دارو‌هایی که مصرف می‌کنید ممکن است پزشک شما تشخیص دهد که بهتر است مکمل‌ها را در حین غذا یا قبل و بعد از آن مصرف کنید.

۴- بودجه:

مکمل‌های کلسیم در برند‌ها و انواع مختلفی تولید می‌شوند که دارای قیمت‌های متفاوتی هستند، بنابراین باید سعی کنید با بودجه در دسترس خودتان مکملی را تهیه کنید که دارای استاندارد‌های لازم نیز باشد.

مصرف مکمل‌های کلسیم می‌تواند چه خطرات و عوارض جانبی به دنبال داشته باشد؟

برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف مکمل‌های کلسیم برای همه افراد نمی‌تواند مناسب باشد. در واقع مصرف مکمل‌های کلسیم در برخی از افراد می‌تواند، منجر به ایجاد برخی از عوارض جانبی شود که می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌ها یا مشکلاتی در سلامت افراد شوند. در ادامه برخی از مهم‌ترین عوارض قرص کلسیم را که ممکن است به آن مبتلا شوید ذکر خواهیم کرد.

۱-افزایش خطر بیماری‌های قلبی:

در واقع یکی از بحث برانگیز‌ترین عوارض قرص کلسیم در رابطه با افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مانند حمله قلبی و سکته است. در سال ۲۰۲۱ یک کارآزمایی بالینی انجام شد که نتایج ۱۳ تحقیق را در این باره با یکدیگر مقایسه کرد. 

نتایج نشان داد که مصرف مکمل‌های کلسیم می‌تواند باعث افزایش ۱۵ درصدی شانس ابتلا به بیماری‌های قلبی غروقی در زنان یائسه سالم شود. با این حال نتایج تحقیقات انجام شده در این زمینه ضد و نقیض هستند و برای تشخیص قطعی این عوارض قرص کلسیم به تحقیقات و مطالعات بسیار بیشتری نیاز است.

۲- افزایش شانس ابتلا به سرطان پروستات:

سطوح بالای کلسیم ممکن است با سرطان پروستات مرتبط باشد، اگرچه تحقیقات در مورد این ارتباط نیز متناقض است. چندین مطالعه مختلف در این زمینه نشان می‌دهند که مصرف زیاد کلسیم می‌تواند دارای ارتباط با افزایش شانس ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی باشد.

 با این حال، یک مطالعه تصادفی‌سازی و کنترل‌شده قدیمی‌تر که به ۶۷۲ مرد به مدت ۴ سال هر روز مکمل کلسیم یا دارونما داده بود، نشان داد که شرکت‌کنندگان در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات نیستند. 

تحقیقات دیگر نشان داده است که محصولات لبنی ممکن است مقصر باشند. بررسی ۳۲ مقاله منبع معتبر گزارش داد که مصرف محصولات لبنی – اما نه مکمل‌های کلسیم – با افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات مرتبط است.

مطلب پیشنهادی: سرفه خشک نشانه چیست؟

۳- ایجاد سنگ کلیه:

برخی از شواهد نشان می‌دهند که مصرف مکمل‌های کلسیم می‌تواند باعث ایجاد سنگ‌های کلیه شود. در یک مطالعه بالینی که به بررسی سلامت لگن پرداخته بود از ۳۶۰۰۰ زن یائسه خواسته شد که به صورت روزانه از یک مکمل حاوی ۱۰۰۰ میلی گرم کلسیم و ۴۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین D یا یک قرص دارونما داد. نتایج حاصله نشان داد که افرادی که از مکمل استفاده کردند با شانس بیشتری به سنگ کلیه مبتلا می‌شوند. 

علاوه بر این، در حالی که مصرف‌کنندگان مکمل در این مطالعه افزایش کلی در تراکم استخوان لگن را تجربه کردند، خطر کمتری برای شکستگی لگن نداشتند. محققان بر این باور هستند که افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه بیشتر در ارتباط با مکمل‌های کلسیم است و نه در ارتباط با کلسیم حاصل از رژیم غذایی. برخی از مطالعات نیز نشان می‌دهند که زمانی که میزان مصرف کلسیم از یک دوز مشخص در روز بیشتر می‌شود شانس ابتلا به سنگ کلیه نیز افزایش می‌یابد.

 برخی از محققان این دوز را ۲۰۰۰ میلی گرم در روز و برخی دیگر بیش از ۱۲۰۰ الی ۱۵۰۰ میلی گرم در روز در نظر می‌گیرند.

۴- هایپر کلسمی: 

بدن شما به مقدار خاصی از کلسیم در روز نیاز دارد. در صورتی که مکمل‌های کلسیم را به صورت خودسر مصرف کنید ممکن است در معرض افزایش کلسیم در بدن قرار بگیرد. این وضعیت که تحت عنوان هایپر کلسمی شناخته می‌شود می‌تواند باعث ایجاد برخی از عوارض جدی در شما شود.  در واقع هایپر کلسمی یکی از مهمترین عوارض قرص کلسیم می باشد.

از این عوارض می‌توان به درد معده، حالت تهوع، تحریک‌پذیری و افسردگی اشاره کرد. علاوه بر مصرف بیش از حد مکمل‌های کلسیم موارد دیگری نیز می‌توانند باعث ایجاد این شرایط شوند. از آن‌ها می‌توان به کم آبی بدن، داشتن بیماری تیروئید و مصرف بیش از حد ویتأمین D اشاره کرد.

همچنین برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف مکمل‌های کلسیم می‌تواند باعث عوارض دیگری نیز شود که در ادامه ذکر کرده‌ایم. در هر صورت این موارد تنها از گزارش‌ها به دست آمده است و مطالعات زیادی به صورت علمی بر روی این عوارض انجام نشده است.

۵- یبوست

۶- تجمع کلسیم در بافت‌های نرم

۷- مشکل در جذب آهن و روی

مطلب پیشنهادی: خواص دانه چیا چیست؟

نتیجه‌گیری برای عوارض قرص کلسیم

مکمل‌های کلسیم برای بعضی از افراد ضروری هستند. افرادی که از طریق رژیم غذایی خود میزان کافی از کلسیم را دریافت نمی‌کنند و در معرض خطرات ناشی از کمبود کلسیم در بدن مانند پوکی و شکنندگی استخوان‌ها هستند لازم است که به طور مداوم از مکمل‌های کلسیم مصرف کنند. به علاوه برخی از افراد نیز به دلیل برخی از بیماری‌های زمینه‌ای با کاهش توانایی جذب کلسیم رو به رو هستند و لازم است که از مکمل‌های کلسیم استفاده کنند.

 با این حال مطالعات و تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف بیش از حد مکمل‌های کلسیم می‌تواند، باعث ایجاد برخی از عوارض جانبی شود که برخی از آن‌ها می‌توانند یک تهدید جدی برای سلامت افراد باشند. با این که در رابطه با ارتباط بین مکمل‌های کلسیم و بیماری‌های قلبی عروقی هنوز تحقیقات کافی انجام نشده است اما تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف بیش از حد مکمل‌های کلسیم می‌تواند باعث بیماری‌های کلیوی و… شود. 

بهترین راه برای دریافت کلسیم قطعاً رژیم غذایی است. بنابراین پزشک متخصص شما ممکن است در اولین قدم یک رژیم غذایی سالم و غنی از کلسیم برای شما در نظر بگیرد اما در اقدامات بعدی ممکن است انواعی از مکمل‌های کلسیم را برای شما تجویز کند. مهم‌ترین چیز در این باره این است که مکمل‌های کلسیم را به صورت خودسر مصرف نکنید و این کار را تحت نظر مستقیم پزشک متخصص انجام دهید.

به یاد داشته باشید که مکمل‌های کلسیم دارای انواع بسیار مختلفی هستند و تنها پزشک متخصص می‌تواند به درستی تشخیص دهد که کدام نوع از مکمل‌ها برای شما مناسب هستند.