سیاه دانه برای چی خوبه؟ ارزش غذایی و خواص سیاه دانه

اگر به دنبال یک اکسیر طبیعی برای بهبود سلامتی و تقویت بدن خود هستید، سیاه دانه همان جواهری است که باید بیشتر درباره آن بدانید. این دانه‌های کوچک و سیاه‌رنگ، با خواصی بی‌نظیر، از زمان‌های قدیم تا امروز در طب سنتی و مدرن جایگاه ویژه‌ای داشته‌اند. سیاه دانه از گیاهان گلدار بومی آسیا و مدیترانه است که از آن به طور گسترده‌ای در طب سنتی و همین طور تهیه انواع شربت‌ها و… استفاده می‌شود. سیاه دانه دارای خواص فراوانی است. از سیاه دانه از زمان‌های بسیار قدیم برای تقویت سیستم ایمنی، مبارزه با سرطان، جلوگیری از بارداری، کاهش تورم و کاهش واکنش‌های آلرژیک با عمل به عنوان یک آنتی هیستامین استفاده می‌شده است. این خواص بی‌نظیر و فراوان سیاه دانه باعث شده است که تحقیقات و مطالعات علمی زیادی بر روی اینه دانه سیاه رنگ انجام شود.

ارزش غذایی سیاه دانه چه قدر است؟

سیاه دانه دارای مواد مغذی زیادی در ساختار خود است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که در ۱۰۰ گرم سیاه دانه مواد مغذی مطابق زیر وجود دارند.

• انرژی: ۴۰۰ kcal
• پروتئین: ۱۶. ۶۷ g
• چربی: ۳۳. ۳۳ g
• کربوهیدرات: ۵۰ g
• آهن: ۱۲ mg

به علاوه جالب است بدانید که در ساختار سیاه دانه هیچ قندی وجود ندارد. همچنین این ماده حاوی کلسیم، ویتامین C و ویتامین A نیز نیست.

خواص مصرف سیاه دانه

همان طور که گفتیم بسیاری از خواص سیاه دانه به صورت علمی بررسی و تأیید شده‌اند و بسیاری از آن‌ها نیز تنها در حد توصیه‌های طب سنتی از زمان‌های قدیم هستند. در ادامه قصد داریم برخی از مهم‌ترین خواص مربوط به سیاه دانه را که به صورت علمی تأیید شده‌اند مورد بررسی قرار دهیم. با ما همراه باشید.

خواص سیاه دانه برای جوش

سیاه دانه دارای خواص ضد میکروبی و ضد باکتریایی است. این خواص سیاه دانه باعث شده است که از روغن سیاه دانه به صورت خارجی برای درمان برخی از بیماری‌های پوستی مانند آکنه استفاده شود.

 یک مطالعه انجام شده در این زمینه در سال ۲۰۲۰ نشان داد که مصرف ژل موضعی ساخته شده با عصاره سیاه دانه دو بار در روز به مدت ۶۰ روز می‌تواند باعث یک کاهش ۷۸ درصدی در سطح آکنه‌ها در افراد شود. محققان همچنین به بهبود قابل توجهی در تعداد ضایعات آکنه در شرکت‌کنندگان در مطالعه در مقایسه با گروه کنترل اشاره کردند.

مطلب پیشنهادی:12 خواص هل برای سلامتی

سیاه دانه و درمان پسوریازیس

مطالعات نشان می‌دهند که سیاه دانه با داشتن خواص ضد التهابی می‌تواند باعث کاهش التهاب و علائم بیماری‌هایی مانند پسوریازیس شود. یک مطالعه  انجام شده در سال ۲۰۱۷ نشان داد که ترکیبی از اشکال خوراکی و موضعی سیاه دانه می‌تواند علائم پسوریازیس را کاهش دهد و ضایعات پوستی را بهبود ببخشد. در هر صورت به مطالعات بالینی و انسانی بیشتری در این زمینه نیاز است تا بتوان از این خواص سیاه دانه مطمئن شد.

خواص سیاه دانه برای زخم

در ساختار سیاه دانه ماده‌ای به نام تیموکینون وجود دارد که دارای اثرات ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی است و می‌تواند به درمان سوختگی، برش و سایر انواع زخم‌ها کمک کند. در واقع وقتی این ماده به طور مستقیم بر روی پوست استفاده می‌شود می‌تواند رشد بافت‌ها را تحریک کند و باعث تسهیل و تسریع درمان زخم‌ها شود.

 مطالعات انجام شده بر روی روغن سیاه دانه نشان می‌دهد که این ماده تولید کلاژن را افزایش می‌دهد و اثرات مرطوب کنندگی دارد که هر دو برای بهبود زخم مفید هستند.

سیاه دانه برای مو

مطالعات نشان می‌دهند که عصاره سیاه دانه ممکن است برای مو مفید باشد. عصاره سیاه دانه به بسیاری از محصولات مراقبتی مو‌ها مانند شامپو‌ها یا لوسیون‌ها اضافه می‌شود.

 در یک مطالعه انجام شده در این زمینه در سال ۲۰۲۰ که بر روی تعدادی از افراد مبتلا به تلوژن افلوویوم، یک شکل رایج ریزش مو انجام شد، نشان داد که استفاده روزانه از لوسیون عصاره سیاه دانه به مدت ۳ ماه به طور قابل توجهی تراکم و ضخامت مو را در این افراد افزایش داد. 

در یک مطالعه دیگر تأثیر روغن‌های گیاهی مختلف بر روی مو مقایسه شد و نتایج نشان داد که روغن سیاه دانه مؤثر‌ترین روغن بر روی سلامت مو‌ها است.

سیاه دانه برای تنگی نفس

در مورد خواص سیاه دانه بر تنفس مطالعات زیادی انجام شده است. یک مطالعه در سال ۲۰۲۲ نشان داد که عصاره سیاه دانه پخته شده استنشاقی دارای اثر گشاد کنندگی برونش بالقوه بر روی افراد مبتلا به آسم است و همه نشانگر‌های عملکرد ریه و تعداد تنفس را بهبود می‌بخشد. 

در سال ۲۰۲۱ نیز یک مطالعه دیگر انجام شد که نتایج چهار مطالعه تصادفی کنترل شده را با یکدیگر تطبیق داد و نتایج نشان داد که مصرف دانه‌های سیاه دانه به دلیل داشتن خواص ضد التهابی می‌تواند باعث بهبود آسم شود.
در هر صورت برای تأیید صد درصدی خواص سیاه دانه بر روی آسم و تنگی نفس به مطالعات بیشتری نیاز است.

درمان ویتیلیگو با سیاه دانه

برخی از تحقیقات علمی نشان می‌دهند که مصرف سیاه دانه می‌تواند در بهبود و حتی درمان ویتیلیگو مؤثر باشد. این بیماری در واقع یک اختلال غیر شایع است که باعث از بین رفتن رنگدانه‌های پوست می‌شود. در یک مطالعه بالینی انجام شده در این زمینه از ۳۳ نفر از افراد مبتلا به ویتیلیگو خواسته شد تا دوبار در روز از کرمی که از سیاه دانه تهیه شده است استفاده کنند. پس از ۶ ماه نتایج حاصل از بهبود رنگدانه در دست‌ها، صورت و ناحیه تناسلی این افراد بود.

برخی از محققان معتقدند که دلیل این مسأله در واقع به خاطر وجود توانایی سیاه دانه در پخش ملانین در پوست است. ملانین رنگدانه طبیعی در پوست، مو و چشم است که در اثر بیماری ویتیلیگو تعداد آن بسیار کاهش می‌یابد.

مطلب پیشنهادی: خواص شیر الاغ برای سلامتی

کاهش التهاب با سیاه دانه

روغن سیاه دانه دارای اثرات ضد التهابی بسیار قوی است. این مسأله می‌تواند از جهات مختلفی به سلامت شما کمک کند. التهاب می‌تواند در بدن منجر به ایجاد بیماری‌های مختلفی مانند دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سرطان شود.

سیاه دانه برای لاغری

یک مطالعه که بر روی ۴۵ زن مبتلا به چاقی و اضافه وزن نشان داد که مصرف روزانه ۲۰۰۰ میلی گرم روغن سیاه دانه به مدت ۸ هفته باعث کاهش اشتها و کاهش شاخص توده بدن، وزن بدن، دور کمر و چربی بدن می‌شود. با این حال مطالعات بسیار کمی بر روی اثرات استفاده طولانی مدت از سیاه دانه انجام شده است. به همین دلیل نیز لازم است از استفاده از مکمل‌های سیاه دانه و خود آن در مقادیر زیاد احتیاط شود. با این حال شما می توانید از خواص سیاه دانه برای رژیم لاغری خودتان استفاده کنید اما به میزان استاندارد.

سیاه دانه برای قند خون

مطالعات نشان می‌دهند که مصرف سیاه دانه می‌تواند باعث کاهش و تنظیم سطح قند خون افراد شود. یک مطالعه انجام شده در این زمینه در سال ۲۰۱۹ نشان داد که سیاه دانه ممکن است چندین فاکتور از جمله سطح انسولین و سطح قند خون را در طول روزه داری و بعد از غذا بهبود بخشد.

۱۰- کاهش شانس ابتلا به سندروم متابولیک

سندروم متابولیک در واقع به مجموعه‌ای از شرایط گفته می‌شود که می‌تواند شانس ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع ۲ را افزایش دهد. در یک مطالعه بالینی ۵۵ نفر دارای فشار خون را مورد بررسی قرار دادند. شرکت‌کنندگان ۲. ۵ میلی لیتر روغن سیاه دانه را دو بار در روز به مدت ۸ هفته مصرف کردند. 

در پایان مطالعه، افرادی که این دوز را دریافت کردند، از جنبه‌های مختلف بهبود یافتند. اکثر آن‌ها کاهش فشار خون دیاستولیک، کلسترول تام، کلسترول LDL بد و سطح قند خون ناشتا را تجربه کردند. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که مهم‌ترین چیز برای جلوگیری از ایجاد سندروم متابولیک داشتن یک سبک زندگی سالم شامل تغذیه سالم و ورزش منظم است و موادی چون سیاه دانه تنها می‌توانند در این راه کمک‌کننده باشند.

خواص سیاه دانه برای پوست

سیاه دانه و به خصوص روغن آن می‌تواند باعث درمان بسیاری از بیماری‌های پوستی شود. مطالعات نشان می‌دهند که مصرف سیاه دانه می‌تواند باعث بهبود اگزما، پسوریازیس و آکنه شود.

 یکی از مهم‌ترین محصولات پوستی که با استفاده از سیاه دانه ساخته می‌شود صابون‌هایی است که از ترکیب سیاه دانه و سایر مواد ساخته می‌شود. از صابون سیاه دانه به عنوان یک صابون پاک‌کننده و مرطوب‌کننده برای شستشوی بدن استفاده می‌شود که می‌تواند باعث کاهش لکه‌های پوستی شود.

خواص سیاه دانه برای مردان

سیاه دانه برای مردان نیز خواص زیادی دارد. یکی از مهم‌ترین خواص سیاه دانه برای مردان بهبود و تقویت دستگاه تناسلی است. در یک مطالعه که روی موش‌های نر انجام شد، تیموکینون به افزایش کیفیت، تحرک و تعداد سلول‌های اسپرم کمک کرد و طول عمر اسپرم را افزایش داد. 

در یک مطالعه بالینی دیگر نیز که روی مردان مبتلا به ناباروری و دارای اسپرم‌های غیر طبیعی انجام شد نشان داده شد که روغن سیاه دانه حرکت اسپرم را بهبود می‌بخشد و تعداد اسپرم و حجم منی را افزایش می‌دهد. با این حال تعداد مطالعات انجام شده در این زمینه بسیار محدود است و در این زمینه به بررسی‌ها و مطالعات بیشتری نیاز است.

مطلب پیشنهادی: 32 مورد از خواص پیاز برای بدن

خواص سیاه دانه برای زنان

سیاه دانه دارای خواص بسیار زیادی برای زنان است. از زمان‌های قدیم برای درمان بسیاری از شرایط و مشکلات زنان طب سنتی از سیاه دانه استفاده می‌کرده است. برخی از مهم‌ترین این خواص شامل جلوگیری از بارداری، مناسب برای روش‌های درمان ناباروری، افزایش شیر در دوران شیردهی، قاعده آور، حل مشکل تنبلی تخمدان، درمان چاقی، جوش و آکنه، و درمان عفونت‌های زنانه هستند. با این حال مطالعات انجام شده در مورد این خواص بسیار کم هستند و لذا نمی‌توان این خواص سیاه دانه را به طور علمی رد یا تایید کرد.

سایه دانه برای فشار خون

تحقیقات اولیه نشان می‌دهند که مصرف مکمل های سیاه دانه می تواند باعث کاهش فشار خون در افراد شود. به علاوه سیاه دانه سطح کلسترول را نیز در افراد کاهش می‌دهد. در طی مطالعه زنانی که مکمل‌های سیاه‌دانه را با رژیم کم کالری ترکیب می‌کردند، کلسترول خود را بیشتر از زنانی که مکمل‌ها را مصرف نمی‌کردند، کاهش دادند.

خواص سیاه دانه صبح ناشتا

در مورد خوردن سیاه دانه در صبح و ناشتا خواص زیادی در طب سنتی ذکر شده است. طب سنتی بر این باور است که خوردن سیاه دانه در صبح ناشتا می‌تواند باعث خروج مواد شیمیایی و سمی از کبد شود، عملکرد کبد را تنظیم کند، نفخ شکم و گاز معده را کاهش دهد و سیستم ایمنی را نیز به طور ویژه‌ای تقویت کند.

 در حال حاضر مطالعات اندکی بر روی خواص سیاه دانه برای کبد انجام شده است و نتایج نیز نوید بخش بوده‌اند. با این حال به مطالعات بیشتری نیاز است تا مشخص شود که ساز و کار دقیق این فرآیند‌ها چیست و آیا دارای اثرات مشابه در انسان نیز هستند یا نه.

خواص دمنوش سیاه دانه

یکی از راه‌هایی که می‌توانید از سیاه دانه استفاده کنید استفاده از دمنوش سیاه دانه است. این دمنوش که در سرتاسر دنیا طرفداران زیادی دارد دارای خواص زیادی نیز هست. از دمنوش سیاه دانه می‌توان در موارد زیادی مانند آکنه، تب یونجه، آسم، بیماری ریوی، دیابت، عفونت دستگاه گوارش، فشار خون بالا و… استفاده کرد. 

باید در هنگام مصرف دمنوش سیاه دانه به این نکته توجه داشته باشید که دمنوش سیاه دانه از دانه های سیاه دانه بسیار قوی تر است و به همین دلیل نیز باید از مصرف زیاد دمنوش سیاه دانه خودداری کنید و حد اعتدال را حفظ کنید. به علاوه اگر شرایط خاصی دارید برای مثال به بیماری خاصی مبتلا هستید، از داروهای خاصی استفاده می کنید یا در دوران بارداری و شیردهی قرار دارید بهتر است از مصرف دمنوش سیاه دانه پرهیز کنید.

تاثیر سیاه دانه در بارداری

مصرف غذاهای حاوی سیاه دانه به مقدار کم در زنان باردار با عارضه جانبی خاصی همراه نبوده است. تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف روغن یا پودر سیاه دانه با مقادیر زیاد ممکن است باعث کاهش انقباضات رحم یا حتی در موارد شدید توقف آن ها شود و برای مادر و جنین عوارضی را ایجاد کند.

سیاه دانه را چگونه بخوریم؟

اگر قصد دارید از خواص فراوان سیاه دانه بهره ببرید بهتر است اول تشخیص دهید که آن را با چه روشی بهتر است مصرف کنید. بسته به این که قصد دارید از کدام خاصیت سیاه دانه بهره ببرید روش مصرف آن می تواند متفاوت باشد. برای درمان مشکلات گوارشی بهتر است از چای یا دمنوش سیاه دانه استفاده کنید. 

اگر از درد مفاصل رنج می‌برید می‌توانید از ترکیب روغن سیاه دانه و روغن زیتون به صورت موضعی استفاده کنید. اگر قصد دارید از سیاه دانه برای بهبود پوست خود بهره ببرید می‌توانید یک ماسک طبیعی از تخم سیاه دانه و روغن کنجد را امتحان کنید. البته باید دقت کنید که در مصرف روغن زیاده روی نکنید زیرا می‌تواند باعث بسته شدن منافذ پوستی شما شود. به علاوه می‌توانید مقادیر اندکی از سیاه دانه را به صورت چاشنی یا ادویه در خورشت‌ها، ماست‌ها و سالاد‌ها استفاده کنید تا تمام اعضای خانواده از آن بهره ببرند. این کار می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی شما شود.

مطلب پیشنهادی: خواص دانه چیا چیست؟

عوارض سیاه دانه چیست؟

نتایج تحقیقات و مطالعات انجام شده در این زمینه نشان می‌دهد که مصرف سیاه دانه و روغن آن در دوز‌ها سبک اغلب بی خطر هستند و عارضه جانبی خاصی را به دنبال نخواهند داشت. در هر صورت مصرف مقادیر بیشتر از سیاه دانه به هر شکلی می‌تواند باعث ایجاد برخی از عوارض جانبی در افراد شود. در ادامه مهمترین و رایج ترین عوارض جانبی را که با مصرف سیاه دانه ممکن است با آنها مواجه شوید برایتان توضیح خواهیم داد.

مشکلات گوارشی

بررسی‌ها نشان می‌دهد که برخی از افراد پس از خوردن سیاه دانه با عوارضی مانند تهوع و نفخ روبه رو می‌شوند. 

تداخل دارویی

سیاه دانه می‌تواند باعث تغییر متابولیسم در بدن شما شود. این تغییر در متابولیسم می تواند با برخی از دارو‌ها در بدن شما تداخل ایجاد کند. بنابراین لازم است که اگر از داروی خاصی استفاده می‌کنید قبل از مصرف هر نوعی از سیاه دانه با پزشک خود مشورت کنید.

بارداری

مصرف زیاد سیاه دانه در بارداری می‌تواند منجر به ایجاد برخی از عوارض جدی برای مادر و جنین شود. به همین دلیل نیز لازم است که اگر در دوران بارداری قرار دارید زیر نظر مستقیم پزشک متخصص خود رفتار کنید.

خونریزی

در ساختار سیاه دانه موادی وجود دارد که می تواند باعث کاهش سرعت لخته شدن خون شود. به همین دلیل نیز می تواند در برخی افراد منجر به ایجاد خونریزی شود. به علاوه مصرف سیاه دانه ممکن است باعث حادتر شدن شرایط افراد مبتلا به اختلالات خونریزی شود و مشکلات جدی برای آنها ایجاد کند.

عمل جراحی

سیاه دانه و به خصوص روغن آن ممکن است با داروهای مورد استفاده در حین و بعد از عمل های جراحی تداخل ایجاد کند و باعث برخی از عوارض جانبی بسیار جدی شود و سلامت و حتی گاهی زندگی فرد را به خطر می اندازد. متخصصان توصیه می کنند که حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی مصرف سیاه دانه را به کلی قطع کنید و در مورد مصرف سیاه دانه و مقدار آن نیز پزشک خود را در جریان بگذارید.

واکنش های آلرژیک

اگر از روغن سیاه دانه به طور مستقیم بر روی پوست استفاده کنید ممکن است علائمی از حساسیت را بروز دهید. در این مورد احتمال ایجاد درماتیت تماسی حاد شدید (بثورات خارش دار شدید) وجود دارد.

مطلب پیشنهادی:  شاخص توده بدنی چیست؟

آسیب به کلیه ها

اگرچه یکی از خواص سیاه دانه کمک به سلامت کلیه ها است اما نتایج برخی از تحقیقات نشان می دهند که مصرف مقادیر بسیار زیاد از سیاه دانه می تواند بر روی سلامت کلیه ها اثر بگذارد و به آنها آسیب بزند.

جمع بندی

سیاه دانه یک ماده طبیعی است که از آن نه تنها در آشپزی استفاده می‌شود بلکه در طب سنتی نیز به طور گسترده‌ای از آن استفاده می‌شود. سیاه دانه دارای خواص بسیار زیادی است که می‌توانند سلامت شما را به طور قابل توجهی بهبود ببخشند. در سال‌های اخیر مطالعات زیادی بر روی خواص سیاه دانه انجام شده است.

 در اثر این تحقیقات بسیاری از خواص سیاه دانه به طور علمی اثبات شده‌اند. با این حال بسیاری از خواص این ماده هنوز به صورت علمی به اثبات نرسیده‌اند. در هر صورت لازم است به یاد داشته باشید که مصرف مقادیر کمی از سیاه دانه می‌تواند سیستم ایمنی شما را تقویت کند و باعث بهبود سطح سلامت شما شود.