خواص سماق چیست؟ خواص سماق برای لاغری

آیا می‌دانستید یکی از گنجینه‌های خوش‌طعم و پرخاصیت طبیعت درست در سفره شماست؟ سماق، این ادویه جذاب و خوش‌رنگ، تنها یک چاشنی نیست، بلکه یک معجون شفابخش است که از دل طبیعت به ما هدیه شده است.  سماق یکی از گیاهانی است که در سفره ایرانی ها مصرف بسیار زیادی دارد. خواص سماق مانند مصرفش بسیار زیاد می باشد. ایرانی ها این گیاه را به صورت پودر شده و به طور عمده ای در کنار کباب ها استفاده می کنند. با این حال این گیاه دارای کاربرد های فراوانی است و خواص بی نظیر و زیادی نیز برای بدن و سلامت شما دارد. سماق گیاهی است که دارای توت های قرمز است. این گیاه بیشتر به صورت پودر شده و در پخت و پز استفاده می شود. به علاوه سماق دارای کاربردهای دارویی و درمانی زیادی نیز هست. در غذاهای مدیترانه ای و خاورمیانه ای سماق یک افزودنی محبوب به حساب می آید.

 شواهد نشان می دهد که مصرف سماق می تواند در کنترل قند خون، تسکین درد های عضلانی ، مشکلات کلیوی و مثانه از جمله مثانه تحریک پذیر، از دست دادن کنترل مثانه و شب ادراری نقش داشته باشد. در هر صورت برای اثبات علمی بسیاری از این خواص به مطالعات و تحقیقات بیشتری نیاز است. از ریشه و پوست ساقه سماق نیز برای تهیه انواع داروهای گیاهی استفاده می شود. در این مقاله همه چیزهایی را که باید در مورد سماق بدانید، از جمله چیستی، فواید بالقوه آن برای سلامتی و نحوه استفاده از آن را بررسی می کنیم، بنابراین تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید. 

انواع مختلف سماق کدام ها هستند؟

انواع مختلفی از سماق ها وجود دارند. بیش از 200 نوع از سماق‌ها تاکنون شناخته شده است که همگی از جنس Rhus هستند. با این حال، Rhus coriaria – یا سماق سوریه – گونه‌ای است که مردم اغلب برای استفاده در آشپزی و داروهای گیاهی کشت می‌کنند. یک نوع دیگر از سماق نیز وجود دارد که سمی است. این نوع سماق دارای میوه‌ی سفید رنگ است و در صورت مصرف می‌تواند در بدن واکنش‌های شدید آلرژیک مانند پیچک سمی یا بلوط سمی شود. بنابراین نباید این نوع سمی از سماق را با ادویه سماق اشتباه گرفت. 

آشنایی با مهمترین خواص سماق

سماق را به طور کلی بیشتر به عنوان یک ادویه در آشپزی می‌شناسند. با این حال قرن هاست که از خواص سماق در طب سنتی گیاهی به عنوان دارو و برای درمان بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات سلامت استفاده می‌شود. اگرچه تحقیقات اولیه نشان می‌دهند که مصرف سماق می‌تواند مزایای زیادی برای سلامت افراد داشته باشد، اما برای اثبات علمی این خواص به مطالعات و تحقیقات بیشتری نیاز است. در ادامه این مطلب برخی از مهم‌ترین خواصی که به نظر می‌رسد با مصرف سماق می‌توانید از آن‌ها بهره‌مند شوید را ذکر کرده‌ایم.

خواص سماق برای بدن

محققان بر این باورند که هنوز بسیاری از مواد تشکیل دهنده سماق ناشناخته هستند. با این حال موادی که در ساختار این ماده یافت شده‌اند آن را به یکی از منابع غنی از مواد مغذی تبدیل می‌کند. از مهم‌ترین موادی که در ساختار سماق وجود دارد می‌توان به چربی‌های سالم، ویتامین‌ها و فیبر اشاره کرد.

در طی یک تحقیق در سال 2015 محققان به این نتیجه رسیدند که در سماق خشک شده تقریبا 71٪ کربوهیدرات، 19٪ چربی و 5٪ پروتئین وجود دارد. جالب توجه است که اکثر چربی موجود در سماق از دو نوع چربی خاص به نام‌های اسید اولئیک و اسید لینولئیک تشکیل شده است که هر دو از اسید های چرب غیر اشباع هستند. اسید اولئیک چربی اولیه موجود در غذاهای گیاهی رایج از جمله زیتون و آووکادو است. این چربی نوعی چربی تک غیر اشباع است که معمولاً با سلامت قلب مرتبط است. از خواص آووکادو در رژیم غذایی خود غافل نشوید.

 اسید لینولئیک نیز نوعی چربی غیراشباع چندگانه ضروری است که در حفظ سلامت پوست و غشای سلولی نقش دارد. در سال 2004 یک پژوهش بر روی میوه تازه گیاه سماق انجام شد که نشان داد تقریبا بیش از 14 درصد این میوه از فیبر تشکیل شده است. فیبر موجود در سماق می تواند فعالیت دستگاه گوارش را تنظیم کند و به حرکات روده نظم ببخشد.

همان طور که گفتیم به طور دقیق مشخص نیست که سماق از چه موادی تشکیل شده است و از هر ماده ای چه قدر در این گیاه وجود دارد. در هر صورت تحقیقات نشان می دهند که سماق دارای مواد مغذی زیادی است که از مهم ترین آن ها می توان به چندین ماده مغذی ضروری، از جمله ویتامین ب اشاره کرد. 

مطلب پیشنهادی: خواص شیر الاغ برای سلامتی

خواص سماق برای سرطان

در ساختار سماق آنتی اکسیدان‌های متنوعی وجود دارند. بسیاری از محققان بر این باور اند که دلیل پتانسیل بالای سماق برای درمان بسیاری از بیماری ها و رفع مشکلات سلامت وجود مقادیر زیاد همین آنتی اکسیدان است. سماق حاوی طیف گسترده‌ای از ترکیبات شیمیایی با فعالیت آنتی اکسیدانی قوی، از جمله تانن‌ها، آنتوسیانین‌ها و فلاونوئیدها است. وجود آنتی اکسیدان‌ها در بدن ضروری است.

 آنتی اکسیدان‌ها در اولین قدم با رادیکال‌های آزاد واکنش می‌دهند و مانع از افزایش استرس اکسیداتیو در بدن می‌شوند. برخی از شواهد و مطالعات نشان می‌دهند که آنتی اکسیدان‌های موجود در موادی مانند سماق می‌توانند باعث کاهش التهاب در بدن شوند. همچنین آن‌ها ممکن است به پیشگیری از بیماری‌های التهابی، مانند کبد چرب، بیماری قلبی و سرطان کمک کنند.

خواص سماق برای قند خون

برخی از تحقیقات انجام شده نشان می دهند که سماق می تواند بر روی تنظیم قند خون نقش مثبتی داشته باشد و برای برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 موثر باشد. در سال 2014 در مورد تاثیر سماق بر قند خون مطالعه ای انجام شد. در طی این مطالعه برای مدت زمان 3 ماه از یک گروه 41 نفره مبتلا به دیابت درخواست کردند که در طی هر روز یک دوز 3 میلی گرمی از سماق را استفاده کنند. سپس نتایج را در این افراد برای بررسی اثر مصرف سماق بر روی قند خون و سطوح آنتی اکسیدان ارزیابی کردند.

در پایان مطالعه 3 ماهه، گروهی که مکمل سماق را دریافت کردند، میانگین قند خون و سطح آنتی اکسیدان بهبود یافته‌ای را در مقایسه با گروهی که دارونما مصرف کردند از خود نشان دادند. یک مطالعه مشابه دیگر نیز در این مورد انجام شد. در این مطالعه نیز یک گروه 41 نفری برای سه ماه هر روز یک دوز 3 میلی گرمی از سماق را مصرف کردند. نتایج نشان داد که گروهی که سماق را دریافت کرده بودند، یک کاهش 25 درصدی انسولین در گردش خون خود را تجربه کردند.

 این مورد می تواند نشان دهد حساسیت آنها به انسولین ممکن است در نتیجه مصرف مکمل سماق افزایش یافته باشد. بنابراین نیاز است تا مطالعات و تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شود تا تایید شود که بهترین روش برای گنجاندن سماق و بهره وری از خواص آن برای افراد دیابتی کدام است. با توجه به این تحقیقات می توانید از سماق در رژیم دیابتی خودتان استفاده کنید.

خواص سماق برای کاهش درد عضلانی

درباره تاثیر مصرف سماق بر کاهش درد های عضلانی و بهبود آن ها مطالعات زیادی انجام شده است. یک مطالعه در سال 2016 در این زمینه انجام شد که در طی آن از یک گروه 40 نفره از افراد سالم خواسته شده برای مدت معین از شربت هایی استفاده کنند که حاوی سماق اند.

 پس از گذشت چهار هفته و بررسی نتایج مشخص شد که افرادی که نوشیدنی سماق را دریافت کرده بودند درد های عضلانی کمتری را پس از ورزش به نسبت افرادی که دارونما مصرف کرده بودند تجربه کرده و گزارش دادند. پس از بررسی های دقیق تر مشخص شد که این افراد دارای مقادیر بیشتری از آنتی اکسیدان ها در گردش خون خود بودند. محققان بر این باورند که به احتمال خیلی زیاد این خاصیت ضد درد به دلیل وجود آنتی اکسیدان های فراوان در ساختار سماق است.

به طور کلی نتایج مطالعات انجام شده در این زمینه امیدوار کننده و نوید بخش هستند. اما بدیهی است که به مطالعات بسیار بیشتری نیاز است تا مشخص شود که چگونه می توان از سماق برای کاهش درد گرفتگی عضله گردن یا حمایت از عملکرد ورزشی در جمعیت های بزرگتر استفاده کرد. 

مطلب پیشنهادی: 15 خواص زردچوبه که باید بدانید

آیا مصرف سماق می تواند با عوارضی همراه باشد؟

سماق از جمله مواد نسبتا ایمنی است که عارضه جانبی خاصی برای آن گزارش نشده است. مصرف سماق در اغلب اوقات و برای اکثریت افراد ایمن است و عارضه ای به دنبال نخواهد داشت. در هر صورت مصرف سماق نیز مانند هر ماده دیگری ممکن است در بعضی از افراد مشکلاتی ایجاد کند. در ادامه برخی از مواردی را که ممکن است مصرف سماق با عوارض همراه باشد برای شما ذکر کرده ایم.

سماق برای حساسیت

سماق می تواند در برخی از افراد سبب ایجاد واکنش های آلرژیک شود. از هم خانواده های سماق می توان به بادام هندی و انبه اشاره کرد که در دسته خوراکی های مستعد آلرژی زایی به شمار می روند. بنابراین محققان توصیه می کنند که اگر سابقه آلرژی به موادی مانند انبه و بادام هندی را دارید از مصرف سماق اجتناب کنید یا آن را زیر نظر پزشک متخصص خود و با احتیاط انجام دهید. 

سماق برای افراد دارای کمبود قند خون

یکی از خاصیت های سماق توانایی آن در کاهش قند خون است. بنابراین اگر از داروهای کاهنده قند خون استفاده می کنید باید در مصرف سماق بسیار محتاط باشید. به یاد داشته باشید که مصرف سماق و داروهای کاهنده قند خون در کنار یکدیگر می تواند باعث کاهش ناگهانی و شدید قند خون شود که این مساله نیز می تواند دارای عواقب جبران ناپذیر و شدیدی باشد.

سماق سمی

با این که سماق های سمی میوه های سفید و سماق های خوراکی میوه های قرمز تولید می کنند، اما تشخیص آن ها فقط می تواند توسط افراد حرفه ای به درستی انجام شود. لذا بهتر است از تهیه سماق توسط خودتان چشم پوشی کنید و سماق را از مراکز معتبر تهیه کنید. خوردن سماق سمی می تواند منجر به ایجاد عوارضی مانند کهیر ملتهب و خارش دار روی پوست شود. بنابراین اگر بعد از خوردن ناخواسته سماق دچار چنین عوارضی شدید لازم است که سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید.

چگونه از سماق استفاده کنیم؟

سماق یک ادویه متفاوت است که می توانید از آن به عنوان یک افزودنی در انواع غذاها استفاده کنید یا به عنوان یک دارو گیاهی از آن استفاده کنید. بیشترین استفاده سماق در آشپزی به عنوان ادویه است. سماق می تواند باعث افزایش رنگ و طعم غذاها شود و به طور ویژه ای نیز در غذاهای مدیترانه ای و خاورمیانه ای معروف است.  همین مورد سبب شده است تا از این ماده خوش رنگ در رژیم مدیترانه‌ای استفاده شود.

سماق دارای رنگ قرمز غنی، رایحه ای مرکبات مانند و طعم ترش متمایز مشابه آبلیمو است. مردم گاهی از آن برای تهیه نوشیدنی شیرین و ترش معروف به لیموناد سماق استفاده می کنند. وقتی سماق خشک و آسیاب می شود، بافتی درشت و شن دار دارد. سماق آسیاب شده برای افزودن اسیدیته، درخشندگی و رنگ به بسیاری از غذاها از جمله گوشت و سبزیجات کبابی، غلات، محصولات پخته شده و دسرها عالی است.

آیا مکمل های سماق نیز وجود دارند؟

جالب است بدانید که سماق به عنوان یک مکمل گیاهی به صورت تجاری تولید و به بازار عرضه می شود. اغلب افرادی که از مکمل های سماق استفاده می کنند ترجیح می دهند سماق را به صورت کپسول مصرف کنند. برخی از افراد نیز سماق را به صورت چای یا تنتور مصرف می کنند. این که چه دوزی از مکمل سماق را باید مصرف کنید به دلیل کمبود اطلاعات در دسترس از سماق مشخص نیست . در هر صورت تحقیقات و مطالعات انجام شده نشان می دهند که مصرف مکمل های سماق تا دوز های 3 گرم در روز می تواند برای اغلب افراد بی خطر باشد.

 اگر قصد خرید و استفاده از مکمل های سماق را دارید لازم است که آن ها را از بین مکمل هایی انتخاب کنید که از نظر خلوص و قدرت توسط سازمان های شخص ثالث آزمایش و تایید شده اند. سازمان هایی مانند NSF International یا U.S. Pharmacopoeia اگر مکملی را تایید کنند می توانید با خیال راحت از آن ها استفاده کنید. همچنین لازم است که قبل از افزودن مکمل های سماق به رژیم غذایی خود با متخصص و پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که این مکل ها برای شما مفید خواهند بود.

مطلب پیشنهادی: اثر یویو چیست؟

جمع بندی

سماق یکی از گیاهان پرکاربردی است که در سرتاسر جهان کشت، برداشت و مصرف می شود. این گیاه دارای خوشه های بزرگ و میوه های قرمز رنگی است که با استفاده از آن ها شناسایی می شود. در اغلب نقاط جهان میوه های سماق را خشک و پودر کرده و سپس از آن ها در تهیه غذاها و نوشیدنی ها و یا به عنوان گیاه دارویی برای درمان برخی بیماری ها استفاده می کنند. سماق سرشار از انواع مواد مغذی و ترکیبات آنتی اکسیدانی است. تحقیقات اولیه نشان می دهد که ممکن است برای کنترل قند خون و تسکین درد عضلانی ناشی از ورزش مفید باشد.

با این حال، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. مصرف سماق می تواند بسیاری از مواد مغذی مورد نیاز بدن شما را تامین کند و به علاوه دارای خواص زیادی نیز برای سلامت شما باشد. با این حال مصرف سماق نیز مانند بسیاری از مواد دیگر می تواند موجب ایجاد برخی از عوارض در بدن شما شود و بر روی سلامت شما اثرات منفی بگذارد. بهتر است در مصرف سماق به عنوان ادویه حد اعتدال را رعایت کنید و اگر قصد دارید از خواص دارویی و درمانی آن استفاده کنید در مورد آن ها با پزشک و متخصص خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که این کار برای شما مناسب است.